CNN International

Fareed Zakaria: Konu Suriye olunca, uzun zamandır askeri müdahaleyi tartışan bir ülke var: Türkiye. Türkiye, Suriye’yle 500 millik bir sınıra sahip ve bir süredir bu ülkeden gelen 500.000 mülteci akınını da da sindirmek zorunda kaldı. Suriye’ye komşu bazı ülkeler Türkiye’yi radikal grupların Suriye’de güç kazanmasına izin vermekle suçluyor. Bu hafta, Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’le oturup Suriye’yi konuştuk, ama sadece Suriye’yi değil, geçtiğimiz dönemde Türkiye’de meydana gelen protestoları da konuştuk. Türkiye, Temmuz ayında Gezi protestolarıyla sarsıldı. Bir parka, alışveriş merkezi yapılması projesine karşı başlayan gösteriler, on binlerce insanın katıldığı çok daha geniş çaplı bir  protestoya dönüştü. Hükümet buna kuvvet kullanımıyla karşılık verdi, ki Cumhurbaşkanı Gül’e bunu da sordum: Karşılık verirken, çok mu aşırıya gidildi? Şimdi mülakata geçelim.

Fareed Zakaria: Sayın Cumhurbaşkanı, hoşgeldiniz.

Cumhurbaşkanı Gül: Teşekkürler.

Fareed Zakaria: Suriye’yle başlayalım. Başkan Obama’nın, Suriye’ye bir askeri müdahaleyi seçmemiş olmasından dolayı hayal kırıklığına uğradınız mı? Zira, Türk hükümeti, uzun süreden beri bir askeri müdahaleyi teşvik ediyordu.

Cumhurbaşkanı Gül: Hayır, askeri müdahaleyi değil. Askeri, seçenek, son çaredir. Ancak, biz en baştan beri kapsamlı bir siyasi stratejinin olması gerektiğinde ısrar ediyoruz. Bence, baştan beri eksik olan bir konu bu.

Fareed Zakaria: Ama, birçok kişi Türkiye’nin izlediği politikaya bakıyor ki bu politika isyancıları desteklemek, Esad’a karşı çok sert bir tutum ve Esad’ın gitmesi yönünde oldu. Gerçek bir siyasi muhalefet oluşmasına, ılımlıları bulup, isyancıların birleşmesine yardımcı olamadınız. Yani, iki yıldır, çabalar bu yöndeydi ve bu konuda başarılan da çok bir şey yok.

Cumhurbaşkanı Gül: Sanırım önce şunu hatırlatmam gerek: Barışçıl bir çözüm için çok çaba verdik. En az 6 ay, bu hususta çok çalıştık. Defalarca Suriye’yi ziyaret ettik. Ama maalesef, bir karşılık, gerçek bir karşılık bulamadık. Bir kere, bu, Türkiye’nin sorunu değil, ama evet elbette komşu bir ülkeyiz. Suriye’de olanların Türkiye’de anlık neticeleri oluyor. Bu yüzden, bu konuda Türkiye aktif bir politika izledi. Ancak, bu Türkiye Suriye’de savaş istiyor ya da Türkiye Suriye’ye saldırmak niyetinde şeklinde anlaşılmamalıdır. Hayır, bu doğru değil. Biz, Suriye’de mevcut durumun bu şekilde devam etmemesi gerektiğini söylüyoruz.

Fareed Zakaria: Ama Esad’ın gitmesini istiyorsunuz.

Cumhurbaşkanı Gül: Bizim istediğimiz, Suriye için, sağlam ve iyi hesap edilmiş bir siyasi çözümdür.

Fareed Zakaria: Sizce, Esad’ın elindeki kimyasal silahların imhası yönündeki çabalar sonuç verir mi? Bu yöndeki anlaşmaların uygulanabilmesi için bir askeri güç kullanma tehdidinin olması gerektiğini düşünüyor musunuz?

Cumhurbaşkanı Gül: Bakın, kendimizi kandırmayalım. Bu temizlik, gerçekten olacak mı olmayacak mı? Eğer gerçekten bir temizlik olacaksa bu harika olur, herkes için iyi olur. Ama, zaman kazanmak içinse ve eğer, sonunda kimyasal silahlar hala orada kalacaksa, bu tamamen zaman kaybı olur.

Fareed Zakaria: Türk iç politikasına dair de birkaç sorum olacak. Birçok kişi, İstanbul’un Olimpiyatlar’ı, Gezi Parkı protestolarında polisin kuvvet kullanma şekli yüzünden kaybettiğini söylüyor ve bu durumun, favori şehir olan İstanbul’un Tokyo’ya kaybetmesiyle sonuçlanan kötü yönetimin bir parçası olduğunu söylüyor.

Cumhurbaşkanı Gül: Bence, tek sebep o değildi.

Fareed Zakaria: Gösteriler mi?

Cumhurbaşkanı Gül: Her yerde gösteriler görebilirsiniz. Bu hayatı değiştirmiyor. (İstanbul’daki) bu gösteriler, Londra’da, Washington’da ve diğer gelişmiş ülkelerde görebileceğiniz türden gösterilerdi.

Fareed Zakaria: (Bu şehirlerde) göstericilere karşı bu kadar çok güç kullanımı görmüyoruz.

Cumhurbaşkanı Gül: (Gösterilerin) Başlangıcında orada gördüğümüz, gelişmiş ülkelerdeki problemlere benzer bir güç kullanımıydı. İnsanlar, bazı projeleri eleştiriyordu ve hükümet de mesajı aldı. Ancak, daha sonra, bir kısım radikal gruplar bunu gasbetti ve suistimal etti. Polis de diğer vatandaşların hayatını korumak zorunda. Bazı durumlarda aşırı tepki verildiği doğru. Ancak bu noktada, yasalarımız devreye girdi ve aşırı güç kullananlar kesinlikle ceza alacaktır.

Fareed Zakaria: Sayın Cumhurbaşkanı, size ağırlamak bir zevkti.