Türk-Kazak İş Forumu'nda Yaptıkları Konuşma
14.12.2007
Sayın Cumhurbaşkanı, Değerli Kardeşim Nursultan Nazarbayev, Sayın Bakanlar, Değerli Kazak ve Türk İşadamları, Sayın Konuklar;
Öncelikle dost ve kardeş ülke Kazakistan'da bulunmaktan dolayı duyduğum memnuniyeti ifade etmek istiyorum. Bana ve heyetime gösterdiğiniz hüsnükabul için tekrar teşekkür ediyorum.
Türkiye ve Kazakistan uluslararası barış ve güvenlik açısından öncelikli coğrafyalarda sorumlu, güvenilir ve katkılarına değer verilen ülkelerdir. Her iki ülkenin ortak amacı kendi bölgelerinden başlayarak dünyanın diğer bölgelerine doğru genişleyen bir barış ve refah çemberi oluşturmaktır. İki ülke halkları arasındaki ortak kültür ve kardeşlik bağları ilişkilerimize müstesna bir nitelik kazandırmaktadır.
Ekonomik ve ticarî ilişkilerimiz ise ikili ilişkilerimizin önemli boyutlarından birini oluşturmaktadır. Çok değerli kardeşim Sayın Nursultan Nazarbayev'in ve benim bu foruma katılmamız ekonomik ve ticarî ilişkilerimizin gelişmesi için her iki tarafta da güçlü bir siyasî iradenin olduğunu göstermektedir. Forumun iki ülke arasındaki ekonomik ve ticarî ilişkilere katkı sağlayacak biçimde sonuçlanacağından eminim.
Kazakistan istikrarlı yönetimi zengin yeraltı ve yerüstü kaynakları ve jeo-stratejik konumuyla bölgeler uluslararası toplumun ilgi odağı olan ülkelerin başında gelmektedir.
Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı'nın geçen sene hizmete girmesi ve Kazakistan'ın Bakü-Tiflis-Ceyhan'a katılmış olması iki ülke arasındaki ilişkilere çok önemli bir boyut kazandırmıştır. Dost ülke Kazakistan'ı her ziyaretimde ülkenin Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in liderliğinde ekonomik alanda kat ettiği önemli mesafeye ve bu yönde sürdürülen gayretlere şahit olmaktan mutluluk duyuyorum.
Sayın Cumhurbaşkanı, Değerli Kardeşim Nursultan Nazarbayev, Sayın Bakanlar, Değerli Kazak ve Türk İşadamları, Sayın Konuklar;
Kazakistan, Türkiye'nin ticarî ve ekonomik ilişkileri bakımından bölgedeki en önemli ortağıdır. Hızla artan ticaret hacmimiz karşılıklı olarak artış gösteren yatırımlarımız, Türk müteahhitlerin Kazakistan'ın geneline yayılan geniş projeleri ve işadamlarımızın diğer sektörlere yönelik faaliyetleri ülkelerimizi birbirine daha da yakınlaştırmaktadır.
Ticaret hacmimizin bu yılsonu itibarıyla iki milyar doları aşması beklenmektedir. Bunun en kısa zamanda beş milyar doları geçmesi söz konusudur. İlerde 10 milyar dolara ulaşması için iki ülke gerekli potansiyele sahiptir.
Bu bağlamda dün iki ülkenin ilgili bakanları arasında imzalamış olduğumuz uzun vadeli ekonomik işbirliği programı ve icraat planı ticarî ilişkilerin kuvvetlendirilmesini ve iki ülke arasında elverişli bir yatırım ortamının oluşturulmasını hedeflemektedir. Anılan belge ayrıca petrol ve gaz taşıma alanlarında orta ve uzun vadeli ikili işbirliğinin geliştirilmesini, ulaştırma altyapısınn etkin kullanılmasını, tarım ve turizm sektörlerinde birlikte faaliyet gösterilmesini, çalışma ve sosyal güvenlik konularındaki ilişkilerin kuvvetlendirilmesini öngörmektedir.
Değerli kardeşim Sayın Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ile bu hedeflere ulaşılması için siz değerli işadamlarımıza her türlü desteği vermeğe hazırız.
Değerli Konuklar; hükûmetlerin ve ülkeyi yöneten liderlerin görevi karşılıklı ticaret ve yatırım ortamını hazırlamaktır. Bizler bu ortamı hazırlayıp üstünde yürünecek rayları döşedikten sonra burada yürümek ve işbirliği yapmak sizlere aittir. Bugünkü dünyada özel sektör esas faaliyetlerin ana odağı olmuştur. Kazakistan'da da özel sektör giderek güçlenmiş ve Kazakistan'da da esas ekonomik faaliyetleri özel sektör yapmaya başlamıştır. Türkiye'de de aynı şekilde özel sektör artık büyümenin ve kalkınmanın lokomotifi olmuştur. Dolayısıyla iki ülke arasındaki ticarî, ekonomik işbirliğinin artması da özel sektörlerimiz arasındaki işbirliği, ortak yatırım ve ortak çalışmayla olacaktır.
Bizler işte imzaladığımız belgelerle bu ortamı hazırlıyoruz. Burada Sayın Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ile benim bulunmam sizi açıkça bu yönde teşviktir. Sizler uğraşacaksınız, bir araya geleceksiniz, bizler sizlere zaten desteği veriyoruz.
Sayın Cumhurbaşkanı'na burada teşekkür etmek istiyorum. Gerçekten aranızda bulunan seçkin, değerli işadamlarımıza daima öncelik vermiştir, daima destek vermiştir, hatta burada açıkça itiraf da etmek isterim, bizden çok onları kendisi tanımaktadır. Belki bizim ofislerimizden daha çok Sayın Cumhurbaşkanı'nın ofisinde bulundu buradaki değerli işadamlarının birçoğu. Bu bakımdan kendisine Türk işadamlarına gösterdiği güven ve itimat için ayrıca bir kez daha teşekkür ediyorum.
Bugün Kazakistan'da çoğunluğu inşaat sektörü olmak üzere iki bine yakın Türk şirketi bulunmaktadır. Türkiye enerji sektörü dışında Kazakistan'a en çok yatırım yapan ülke konumundadır.
Ama bütün bunlara rağmen, biraz önce Sayın Cumhurbaşkanı söyledi, sadece inşaat ve belli sektörler değil, özellikle enerji başta olmak üzere üretimle ilgili, sanayi ile ilgili diğer sektörlere de işadamlarımızın yatırımlar yapması için çok açık davette bulundu. Tabii ki bu büyük yatırımlar için büyük sermayeler de gerekmektedir. Bunun için Türkiye'deki büyük şirketlerin hatta konsorsiyum oluşturarak bu sahalara girmeleri için gördüğünüz gibi büyük bir teşvik var, teşvikin de ötesinde arzu var.
Onun için ben de burada bu çağrıyı yapıyorum: Türkiye'nin büyük, kendisini sadece Türkiye'de değil, dünyanın her tarafında ispatlamış şirketlerinin Avrasya'nın, Asya'nın yükselen yıldızı hâline gelmiş olan Kazakistan'a yatırım yapmaları gerçekten büyük bir fırsatın değerlendirilmesidir; inanıyorum ki bunlar gerçekleşecektir.
Türk işadamları tarafından Kazakistan'da gerçekleştirilen yatırımlar bir milyar doları aşmıştır. Ama potansiyeli düşündüğümüzde bunun büyük olmadığı da açıkça ortadadır. Ayrıca Türk müteahhitlerince Kazakistan'ın yeniden imarı sürecinde üstlenilen projelerin toplam değeri yedi milyar dolara ulaşmıştır.
İşadamlarımız gıda ürünlerinden inşaat malzemeleri ürünlerine, ilâç, kimya sanayinden telekomünikasyon alanına, bankacılıktan otel yapımına kadar birçok sektörde başarıyla faaliyet göstermektedirler. Bu çerçevede Kazakistan'a daha fazla yatırım yapmaya teşvik ettiğimiz işadamlarımızın baraj ve santral yapımı gibi büyük altyapı projelerinde yer almalarını arzu ediyoruz.
Sayın Cumhurbaşkanı, Sayın Bakanlar, Değerli Kazak ve Türk İşadamları, Sayın Konuklar;
Kazakistan'ın ekonomideki hızlı ve istikrarlı kalkınması iki ülke arasındaki işbirliği imkânlarını arttırmaktadır. Bu çerçevede Kazakistan sermayesinin Türk ekonomisine olan ilgisinin son yıllarda giderek arttığına memnuniyetle şahit olmaktayız. Türkiye'de yatırım yapmış olan Kazakistan firmalarının sayısı 181'e ulaşmış bulunmaktadır. Kazak kardeşlerimizi Türkiye'de rafineri yapımı, madencilik, finans ve turizm gibi pek çok alandaki projelerde görmek istiyoruz. Bu bağlamda başarılı örnekler başlamıştır, özellikle bankacılık sektöründe, turizm sektöründe. İnanıyorum ki bunu rafineri ve petrokimya tesislerindeki yatırımlar takip edecektir. Bu konuda nasıl Kazakistan Türk işadamlarına burada ev sahipliği yapmışsa, onlara yakın ilgi göstermişse, Türkiye de aynı şekilde Kazak yatırımcılara Türkiye de aynı ilgiyi gösterecektir.
21 Kasım tarihinde Tiflis'te temelini attığımız Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi'ne Kazakistan'ın katılımı, iki ülke arasındaki ulaştırma ilişkileri açısından büyük önem taşımaktadır. Bu konudaki işbirliğimizi geliştirmek için birlikte çalışacağız. Zira ulaştırma ilişkilerimizin çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesi artmakta olan ikili ekonomik ve ticarî ilişkimize cevap verebilmesi açısından önem taşımaktadır. Ulaştırma şüphesiz ki ekonomik ilişkilerin altyapılarından birisidir. Buna özellikle önem veriyoruz. Ben bizzat biliyorum ki Sayın Cumhurbaşkanı Nazarbayev ulaştırma konularıyla yakından ilgilenmektedir. Kara ulaşımı, demiryolu ulaşımı, deniz ve hava ulaşımı her şeyin önünde gelmektedir. Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu ile de Sayın Cumhurbaşkanı'nın yakından ilgilendiğini biliyorum. Bu vasıtayla da Çin; Kazakistan, Azerbaycan, Türkiye üzerinden Avrupa'nın ta öte ucuna bağlanabilecektir.
Bu sadece tek taraflı bir ulaşım da değildir, çift taraflı bir ulaşımdır. Bir taraftan Kazakistan'ın madenleri ve diğer, enerji ile ilgili önemli, değerli, kıymetli varlıkları batı âlemine taşınırken kalkınmakta olan, hızlı kalkınma içerisinde olan, senede yüzde 10 civarında kalkınma gerçekleştiren Kazakistan'ın ihtiyaçları da batı, Türkiye ve diğer ülkelerden Kazakistan'a çok daha ucuz gelebilecektir.
Ayrıca gümrüklerin standartlaştırılması, kolaylaştırılması, bütün bunlar ulaşımı kolaylaştıran etkenlerdir. Bu konuları dün yaptığımız heyetler arası konuşmalarda geniş bir şekilde ele aldığımız gibi, değerli bakanlar da muhataplarıyla bu konuları geniş bir şekilde incelemişlerdir.
Değerli Katılımcılar, Sayın İşadamları;
Bu forumun Türk-Kazak ekonomik ve ticarî ilişkilerine katkıda bulunacağından emin olduğumu tekrarlayarak Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile forumun hazırlanmasında emeği geçen tüm yetkililere ve Kazak işadamlarına buradan tekrar teşekkür ediyorum. Bu foruma katıldıkları için ve katılarak desteklerini gösterdikleri için Sayın Cumhurbaşkanı'na, değerli kardeşim Nazarbayev'e bir kez daha ayrıca çok çok teşekkür ediyorum, herkese başarılar diliyorum.
Öncelikle dost ve kardeş ülke Kazakistan'da bulunmaktan dolayı duyduğum memnuniyeti ifade etmek istiyorum. Bana ve heyetime gösterdiğiniz hüsnükabul için tekrar teşekkür ediyorum.
Türkiye ve Kazakistan uluslararası barış ve güvenlik açısından öncelikli coğrafyalarda sorumlu, güvenilir ve katkılarına değer verilen ülkelerdir. Her iki ülkenin ortak amacı kendi bölgelerinden başlayarak dünyanın diğer bölgelerine doğru genişleyen bir barış ve refah çemberi oluşturmaktır. İki ülke halkları arasındaki ortak kültür ve kardeşlik bağları ilişkilerimize müstesna bir nitelik kazandırmaktadır.
Ekonomik ve ticarî ilişkilerimiz ise ikili ilişkilerimizin önemli boyutlarından birini oluşturmaktadır. Çok değerli kardeşim Sayın Nursultan Nazarbayev'in ve benim bu foruma katılmamız ekonomik ve ticarî ilişkilerimizin gelişmesi için her iki tarafta da güçlü bir siyasî iradenin olduğunu göstermektedir. Forumun iki ülke arasındaki ekonomik ve ticarî ilişkilere katkı sağlayacak biçimde sonuçlanacağından eminim.
Kazakistan istikrarlı yönetimi zengin yeraltı ve yerüstü kaynakları ve jeo-stratejik konumuyla bölgeler uluslararası toplumun ilgi odağı olan ülkelerin başında gelmektedir.
Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı'nın geçen sene hizmete girmesi ve Kazakistan'ın Bakü-Tiflis-Ceyhan'a katılmış olması iki ülke arasındaki ilişkilere çok önemli bir boyut kazandırmıştır. Dost ülke Kazakistan'ı her ziyaretimde ülkenin Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in liderliğinde ekonomik alanda kat ettiği önemli mesafeye ve bu yönde sürdürülen gayretlere şahit olmaktan mutluluk duyuyorum.
Sayın Cumhurbaşkanı, Değerli Kardeşim Nursultan Nazarbayev, Sayın Bakanlar, Değerli Kazak ve Türk İşadamları, Sayın Konuklar;
Kazakistan, Türkiye'nin ticarî ve ekonomik ilişkileri bakımından bölgedeki en önemli ortağıdır. Hızla artan ticaret hacmimiz karşılıklı olarak artış gösteren yatırımlarımız, Türk müteahhitlerin Kazakistan'ın geneline yayılan geniş projeleri ve işadamlarımızın diğer sektörlere yönelik faaliyetleri ülkelerimizi birbirine daha da yakınlaştırmaktadır.
Ticaret hacmimizin bu yılsonu itibarıyla iki milyar doları aşması beklenmektedir. Bunun en kısa zamanda beş milyar doları geçmesi söz konusudur. İlerde 10 milyar dolara ulaşması için iki ülke gerekli potansiyele sahiptir.
Bu bağlamda dün iki ülkenin ilgili bakanları arasında imzalamış olduğumuz uzun vadeli ekonomik işbirliği programı ve icraat planı ticarî ilişkilerin kuvvetlendirilmesini ve iki ülke arasında elverişli bir yatırım ortamının oluşturulmasını hedeflemektedir. Anılan belge ayrıca petrol ve gaz taşıma alanlarında orta ve uzun vadeli ikili işbirliğinin geliştirilmesini, ulaştırma altyapısınn etkin kullanılmasını, tarım ve turizm sektörlerinde birlikte faaliyet gösterilmesini, çalışma ve sosyal güvenlik konularındaki ilişkilerin kuvvetlendirilmesini öngörmektedir.
Değerli kardeşim Sayın Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ile bu hedeflere ulaşılması için siz değerli işadamlarımıza her türlü desteği vermeğe hazırız.
Değerli Konuklar; hükûmetlerin ve ülkeyi yöneten liderlerin görevi karşılıklı ticaret ve yatırım ortamını hazırlamaktır. Bizler bu ortamı hazırlayıp üstünde yürünecek rayları döşedikten sonra burada yürümek ve işbirliği yapmak sizlere aittir. Bugünkü dünyada özel sektör esas faaliyetlerin ana odağı olmuştur. Kazakistan'da da özel sektör giderek güçlenmiş ve Kazakistan'da da esas ekonomik faaliyetleri özel sektör yapmaya başlamıştır. Türkiye'de de aynı şekilde özel sektör artık büyümenin ve kalkınmanın lokomotifi olmuştur. Dolayısıyla iki ülke arasındaki ticarî, ekonomik işbirliğinin artması da özel sektörlerimiz arasındaki işbirliği, ortak yatırım ve ortak çalışmayla olacaktır.
Bizler işte imzaladığımız belgelerle bu ortamı hazırlıyoruz. Burada Sayın Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ile benim bulunmam sizi açıkça bu yönde teşviktir. Sizler uğraşacaksınız, bir araya geleceksiniz, bizler sizlere zaten desteği veriyoruz.
Sayın Cumhurbaşkanı'na burada teşekkür etmek istiyorum. Gerçekten aranızda bulunan seçkin, değerli işadamlarımıza daima öncelik vermiştir, daima destek vermiştir, hatta burada açıkça itiraf da etmek isterim, bizden çok onları kendisi tanımaktadır. Belki bizim ofislerimizden daha çok Sayın Cumhurbaşkanı'nın ofisinde bulundu buradaki değerli işadamlarının birçoğu. Bu bakımdan kendisine Türk işadamlarına gösterdiği güven ve itimat için ayrıca bir kez daha teşekkür ediyorum.
Bugün Kazakistan'da çoğunluğu inşaat sektörü olmak üzere iki bine yakın Türk şirketi bulunmaktadır. Türkiye enerji sektörü dışında Kazakistan'a en çok yatırım yapan ülke konumundadır.
Ama bütün bunlara rağmen, biraz önce Sayın Cumhurbaşkanı söyledi, sadece inşaat ve belli sektörler değil, özellikle enerji başta olmak üzere üretimle ilgili, sanayi ile ilgili diğer sektörlere de işadamlarımızın yatırımlar yapması için çok açık davette bulundu. Tabii ki bu büyük yatırımlar için büyük sermayeler de gerekmektedir. Bunun için Türkiye'deki büyük şirketlerin hatta konsorsiyum oluşturarak bu sahalara girmeleri için gördüğünüz gibi büyük bir teşvik var, teşvikin de ötesinde arzu var.
Onun için ben de burada bu çağrıyı yapıyorum: Türkiye'nin büyük, kendisini sadece Türkiye'de değil, dünyanın her tarafında ispatlamış şirketlerinin Avrasya'nın, Asya'nın yükselen yıldızı hâline gelmiş olan Kazakistan'a yatırım yapmaları gerçekten büyük bir fırsatın değerlendirilmesidir; inanıyorum ki bunlar gerçekleşecektir.
Türk işadamları tarafından Kazakistan'da gerçekleştirilen yatırımlar bir milyar doları aşmıştır. Ama potansiyeli düşündüğümüzde bunun büyük olmadığı da açıkça ortadadır. Ayrıca Türk müteahhitlerince Kazakistan'ın yeniden imarı sürecinde üstlenilen projelerin toplam değeri yedi milyar dolara ulaşmıştır.
İşadamlarımız gıda ürünlerinden inşaat malzemeleri ürünlerine, ilâç, kimya sanayinden telekomünikasyon alanına, bankacılıktan otel yapımına kadar birçok sektörde başarıyla faaliyet göstermektedirler. Bu çerçevede Kazakistan'a daha fazla yatırım yapmaya teşvik ettiğimiz işadamlarımızın baraj ve santral yapımı gibi büyük altyapı projelerinde yer almalarını arzu ediyoruz.
Sayın Cumhurbaşkanı, Sayın Bakanlar, Değerli Kazak ve Türk İşadamları, Sayın Konuklar;
Kazakistan'ın ekonomideki hızlı ve istikrarlı kalkınması iki ülke arasındaki işbirliği imkânlarını arttırmaktadır. Bu çerçevede Kazakistan sermayesinin Türk ekonomisine olan ilgisinin son yıllarda giderek arttığına memnuniyetle şahit olmaktayız. Türkiye'de yatırım yapmış olan Kazakistan firmalarının sayısı 181'e ulaşmış bulunmaktadır. Kazak kardeşlerimizi Türkiye'de rafineri yapımı, madencilik, finans ve turizm gibi pek çok alandaki projelerde görmek istiyoruz. Bu bağlamda başarılı örnekler başlamıştır, özellikle bankacılık sektöründe, turizm sektöründe. İnanıyorum ki bunu rafineri ve petrokimya tesislerindeki yatırımlar takip edecektir. Bu konuda nasıl Kazakistan Türk işadamlarına burada ev sahipliği yapmışsa, onlara yakın ilgi göstermişse, Türkiye de aynı şekilde Kazak yatırımcılara Türkiye de aynı ilgiyi gösterecektir.
21 Kasım tarihinde Tiflis'te temelini attığımız Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi'ne Kazakistan'ın katılımı, iki ülke arasındaki ulaştırma ilişkileri açısından büyük önem taşımaktadır. Bu konudaki işbirliğimizi geliştirmek için birlikte çalışacağız. Zira ulaştırma ilişkilerimizin çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesi artmakta olan ikili ekonomik ve ticarî ilişkimize cevap verebilmesi açısından önem taşımaktadır. Ulaştırma şüphesiz ki ekonomik ilişkilerin altyapılarından birisidir. Buna özellikle önem veriyoruz. Ben bizzat biliyorum ki Sayın Cumhurbaşkanı Nazarbayev ulaştırma konularıyla yakından ilgilenmektedir. Kara ulaşımı, demiryolu ulaşımı, deniz ve hava ulaşımı her şeyin önünde gelmektedir. Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu ile de Sayın Cumhurbaşkanı'nın yakından ilgilendiğini biliyorum. Bu vasıtayla da Çin; Kazakistan, Azerbaycan, Türkiye üzerinden Avrupa'nın ta öte ucuna bağlanabilecektir.
Bu sadece tek taraflı bir ulaşım da değildir, çift taraflı bir ulaşımdır. Bir taraftan Kazakistan'ın madenleri ve diğer, enerji ile ilgili önemli, değerli, kıymetli varlıkları batı âlemine taşınırken kalkınmakta olan, hızlı kalkınma içerisinde olan, senede yüzde 10 civarında kalkınma gerçekleştiren Kazakistan'ın ihtiyaçları da batı, Türkiye ve diğer ülkelerden Kazakistan'a çok daha ucuz gelebilecektir.
Ayrıca gümrüklerin standartlaştırılması, kolaylaştırılması, bütün bunlar ulaşımı kolaylaştıran etkenlerdir. Bu konuları dün yaptığımız heyetler arası konuşmalarda geniş bir şekilde ele aldığımız gibi, değerli bakanlar da muhataplarıyla bu konuları geniş bir şekilde incelemişlerdir.
Değerli Katılımcılar, Sayın İşadamları;
Bu forumun Türk-Kazak ekonomik ve ticarî ilişkilerine katkıda bulunacağından emin olduğumu tekrarlayarak Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile forumun hazırlanmasında emeği geçen tüm yetkililere ve Kazak işadamlarına buradan tekrar teşekkür ediyorum. Bu foruma katıldıkları için ve katılarak desteklerini gösterdikleri için Sayın Cumhurbaşkanı'na, değerli kardeşim Nazarbayev'e bir kez daha ayrıca çok çok teşekkür ediyorum, herkese başarılar diliyorum.
